Czym jest AuDHD?

Termin AuDHD to określenie osób, u których współwystępują cechy ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) i autyzmu (spektrum zaburzeń ze spektrum autyzmu, ASD). Coraz częściej używa się go w społeczności specjalistów i osób neuroatypowych, aby lepiej oddać złożoność doświadczeń tych, którzy równocześnie spełniają kryteria diagnostyczne obu zaburzeń rozwojowych.

Według badań, współwystępowanie ADHD i ASD nie jest rzadkością – szacuje się, że 30–80% osób z autyzmem ma również objawy ADHD, a 20–50% osób z ADHD spełnia kryteria spektrum autyzmu (Lau-Zhu i wsp., 2019).

Objawy AuDHD - jak wygląda codzienne funkcjonowanie?

Osoby z AuDHD doświadczają cech charakterystycznych zarówno dla ADHD, jak i dla spektrum autyzmu, co sprawia, że ich codzienne funkcjonowanie bywa szczególnie wymagające.

Typowe trudności:

• Problemy z regulacją uwagi - łatwe rozpraszanie się, trudności w koncentracji, ale też epizody hiperfokusu.
• Wyzwania w komunikacji społecznej - trudności w odczytywaniu sygnałów niewerbalnych, interpretacji intencji innych, ale także impulsywne przerywanie rozmów.
• Sensoryczność - nadwrażliwość na dźwięki, światło, zapachy lub przeciwnie poszukiwanie intensywnych bodźców.
• Problemy z organizacją i planowaniem - typowe dla ADHD trudności wykonawcze łączą się z potrzebą rutyny, charakterystyczną dla autyzmu.
• Maskowanie - wiele osób z AuDHD uczy się ukrywać swoje trudności, co prowadzi do wyczerpania i zwiększonego ryzyka depresji oraz lęków.
   

Diagnoza AuDHD - wyzwania i możliwości

Jeszcze do niedawna diagnoza ADHD i autyzmu równocześnie była wykluczana - systemy klasyfikacyjne DSM-IV i ICD-10 nie dopuszczały współwystępowania obu zaburzeń. Dopiero w nowszych wersjach (DSM-5, ICD-11) uznano, że oba obrazy kliniczne mogą występować razem.

Dlaczego diagnoza bywa trudna?

• Objawy mogą się nakładać np. problemy w relacjach społecznych czy impulsywność.
• Niektórzy specjaliści koncentrują się tylko na jednym zaburzeniu.

U dorosłych diagnoza jest dodatkowo utrudniona, ponieważ wiele osób rozwinęło strategie maskowania.
Profesjonalna diagnoza powinna być prowadzona przez zespół specjalistów (psycholog, psychiatra, psychoterapeuci), z wykorzystaniem narzędzi takich jak wywiad kliniczny, testy neuropsychologiczne i obserwacja.

Wsparcie i terapia osób z AuDHD

Nie istnieje jedna uniwersalna metoda terapii dla osób z AuDHD. Najskuteczniejsze podejście to indywidualny plan wsparcia, uwzględniający zarówno cechy ADHD, jak i spektrum autyzmu.

Strategie pomocne w codziennym funkcjonowaniu:

• Psychoedukacja dostosowana do specyfiki AuDHD.
• Minfulness - trening uważności - regulacja emocji, koncentracji uwagi i redukcji impulsywności 
• Trening umiejętności społecznych (TUS) - wspiera w rozwoju komunikacji i budowaniu relacji.
• Wsparcie farmakologiczne - np. leki na ADHD (metylofenidat, atomoksetyna), stosowane ostrożnie i indywidualnie.
• Organizacja i planowanie - aplikacje, checklisty, systemy przypomnień.
• Świadomość i akceptacja - psychoedukacja i kontakt z innymi osobami z AuDHD mogą znacząco poprawić jakość życia.

AuDHD u dzieci i dorosłych

Dzieci z AuDHD często mają trudności w szkole - problemy z koncentracją i dostosowaniem się do zasad łączą się z wyzwaniami w relacjach rówieśniczych.

Dorośli z AuDHD nierzadko odkrywają swoją diagnozę późno - po latach doświadczeń związanych z wypaleniem, trudnościami w pracy czy relacjach. Odpowiednia diagnoza może być przełomowa i pozwala lepiej zrozumieć własne potrzeby.

Masz podejrzenie AuDHD u siebie lub bliskiej osoby? Skorzystaj z wyszukiwarki Psycheo.pl i znajdź psychologa lub psychoterapeutę, który pomoże w diagnozie i terapii.

Podsumowanie

AuDHD to współwystępowanie ADHD i autyzmu, które w znacznym stopniu wpływa na codzienne funkcjonowanie. Zrozumienie tej złożoności, właściwa diagnoza i indywidualne podejście terapeutyczne są kluczowe dla poprawy jakości życia osób z AuDHD.

Świadomość tego zjawiska w społeczeństwie i wśród specjalistów wciąż rośnie - a wczesna diagnoza i wsparcie mogą realnie zmienić życie zarówno dzieci, jak i dorosłych.

Żródło:

• Mam ADHD, autyzm i całe spektrum możliwości. Psychoporadnik dla kobiet neuroatypowych  Dominika Musiałowska (2023)
• Neuroróżnorodny umysł. Jak odnaleźć siebie po diagnozie ADHD i spektrum autyzmu Kaja Tomczyk (2025)
• Overlaps and distinctions between attention deficit/hyperactivity disorder and autism spectrum disorder in young adulthood: Systematic review and guiding framework for EEG–neuroimaging research Lau-Zhu, A., Fritz, A., McLoughlin, G. (2019).

Przeczytaj również:

• ADHD a uzależnienie od emocji - przyczyny i skutki
• To nie lenistwo. To ADHD - o niezrozumiałej walce z samym sobą
• Neuroatypowa biblioteczka

FAQ o AuDHD - najczęściej zadawane pytania

1. Czym jest AuDHD?

AuDHD to termin używany do opisania współwystępowania ADHD (zaburzenia hiperaktywności i deficytu uwagi) oraz autyzmu (ASD). Osoby z AuDHD spełniają kryteria diagnostyczne obu tych zaburzeń rozwojowych.

2. Czy można mieć jednocześnie ADHD i autyzm?

Tak. Jeszcze do niedawna klasyfikacje medyczne wykluczały taką diagnozę, ale obecnie - zgodnie z DSM-5 i ICD-11 - możliwe jest współwystępowanie ADHD i ASD.

3. Jakie są objawy AuDHD?

Typowe objawy to m.in.:

• trudności z koncentracją i impulsywność,
• wyzwania w komunikacji społecznej,
• nadwrażliwość lub podwrażliwość sensoryczna,
• problemy z planowaniem i organizacją,
• maskowanie objawów i związane z tym zmęczenie. 

4. Jak diagnozuje się AuDHD w Polsce?

Diagnoza obejmuje wywiad kliniczny, testy psychologiczne, obserwację oraz konsultacje psychiatryczne. Proces jest złożony, bo objawy ADHD i autyzmu mogą się nakładać. Warto szukać specjalistów z doświadczeniem w diagnozowaniu obu zaburzeń.

5. Jakie są metody leczenia i wsparcia osób z AuDHD?

• psychoterapia (dostosowana do potrzeb osób neuroatypowych),
• trening umiejętności społecznych,
• leki stosowane w terapii ADHD,
• narzędzia do organizacji czasu i planowania,
• psychoedukacja i grupy wsparcia.

6. Czy AuDHD częściej występuje u dzieci czy u dorosłych?

Współwystępowanie objawów pojawia się zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. U wielu osób diagnoza następuje dopiero w dorosłości, często po latach trudności w nauce, pracy czy relacjach.

 7. Jakie są polskie książki o AuDHD?

• Anita Wojtkiewicz - Cykle. O życiu w spektrum autyzmu i z ADHD
• Dominika Musiałowska - Mam ADHD, autyzm i całe spektrum możliwości
• Kaja Tomczyk - Neuroróżnorodny umysł. Jak odnaleźć siebie po diagnozie ADHD i spektrum autyzmu
• Jacek Hołub - Wszystko mam bardziej. Życie w spektrum autyzmu

8. Dlaczego świadomość AuDHD jest ważna?

Ponieważ właściwa diagnoza pozwala na lepsze dostosowanie terapii, poprawia jakość życia i zmniejsza ryzyko depresji czy zaburzeń lękowych. Wiedza o AuDHD pomaga też rodzinom, nauczycielom i pracodawcom lepiej wspierać osoby neuroatypowe.