Czy Ty również starasz się kontrolować wszystko?

Co najbardziej chcesz kontrolować?

Lęk przed utratą kontroli sprawia, że starasz się utrzymywać kontrolę nad swoimi uczuciami i zachowaniami, ale również próbujesz wpływać na uczucia i zachowania innych. Brak kontroli może wywoływać panikę oraz strach przed tym, że stanie się coś niepożądanego. Poczucie kontroli sprawia, że ukrywasz swoje emocje i nie dzielisz się nimi z innymi. W relacjach możesz czuć się spięty i skrępowany, co często prowadzi do braku spontaniczności. To oznacza, że podchodzisz do życia bardzo serio. Słowa i gesty innych osób mogą być dla Ciebie bardzo ważne, co może skłaniać Cię do głębokiej analizy zachowań innych. Poczucie kontroli często wiąże się z potrzebą przewidywalności, wiedzą o tym, co się dzieje, i przekonaniem, że pewne sprawy pozostają niezmienne. Wszystko jest na swoim miejscu – można odetchnąć z ulgą. Wystarczy, że znajdujesz się w dobrze znanym sobie środowisku, nawet jeśli przysparza Ci to dyskomfortu.

Skąd wynika potrzeba kontroli?

Może być związana z Twoim dzieciństwem, kiedy to obserwowałeś, jak bliska Ci osoba nie panowała nad swoim zachowaniem. Brak przewidywalności i dominujący lęk to uczucia, z którymi nic nie mogłeś zrobić. Być może próbowałeś wpłynąć na sytuację, ale jako dziecko nie miałeś na to wpływu. Mogłeś także doświadczać częstych zmian warunków lokalowych czy materialnych. Poczucie kontroli wiąże się z brakiem bezpieczeństwa i jest próbą zapewnienia sobie choćby iluzji stabilizacji.

Jak radzić sobie z poczuciem kontroli?

Rozpoznawanie uczuć: Tutaj kluczowe są uczucia, zwłaszcza lęk. Chęć kontrolowania może prowadzić do tłumienia uczuć, które budzą Twoje obawy. Rozpoznawanie uczuć może pomóc Ci zrozumieć, co dzieje się w Twoim wnętrzu i dlaczego. Możesz uważać, że uczucia to słabość, ale to one mają wielką moc i wiele mówią o nas samych. Ważne są również Twoje potrzeby. Czy wiesz, czego potrzebujesz? Czy potrafisz zaspokajać swoje potrzeby? Jeśli rozpoznawanie własnej potrzeby kontroli jest dla Ciebie trudne, a Twoje poczucie kontroli zaczyna Cię obciążać, rozważ skorzystanie z psychoterapii.

Rozwijanie elastyczności emocjonalnej i umiejętności adaptacji do zmieniających się okoliczności: Elastyczność emocjonalna to zdolność do radzenia sobie z emocjonalnymi wyzwaniami, takimi jak stres, niepewność i zmiana, a także zdolność do powrotu do stanu emocjonalnej równowagi po trudnych doświadczeniach. Elastyczność emocjonalna umożliwia szybsze dostosowanie się do zmian i mniej bolesne akceptowanie rzeczy, których nie można kontrolować. Osoby, które rozwijają tę umiejętność, są lepiej przygotowane do przyjmowania nowych, niespodziewanych okoliczności bez konieczności ich kontrolowania.  

Oto kilka sposobów, w jakie te umiejętności mogą pomóc w radzeniu sobie z potrzebą kontroli:

• Zmniejszenie lęku przed niepewnością: Ludzie z silną potrzebą kontroli często odczuwają niepokój wobec nieprzewidywalnych sytuacji lub zmian, które wydają się zagrożeniem dla ich poczucia bezpieczeństwa. Rozwijanie elastyczności emocjonalnej pozwala na lepsze radzenie sobie z niepewnością i redukuje poziom lęku, co umożliwia bardziej otwarte podejście do życia i jego nieprzewidywalnych aspektów.
• Poprawa zdolności do radzenia sobie z porażkami i frustracjami: Kontrolowanie wszystkiego często prowadzi do frustracji, kiedy rzeczy nie idą zgodnie z planem. Elastyczność emocjonalna pozwala na konstruktywne radzenie sobie z porażkami, ucząc, że nie każde zdarzenie musi być idealnie przewidywalne lub kontrolowane, aby osiągnąć pozytywne wyniki.
• Lepsze relacje interpersonalne: Potrzeba kontroli może wpływać negatywnie na relacje z innymi, prowadząc do konfliktów i nieporozumień. Elastyczność emocjonalna pozwala na lepsze rozumienie i akceptację perspektyw innych osób, co przyczynia się do zdrowszych i bardziej wspierających relacji.

Praktyczne ćwiczenia, które mogą pomóc w zarządzaniu potrzebą kontroli.

Te metody skupiają się na zwiększeniu świadomości własnych emocji, poprawie elastyczności emocjonalnej, i umożliwiają większe zaakceptowanie rzeczy, które są poza naszą kontrolą:

• Dziennik emocji: Codzienne zapisywanie swoich uczuć i reakcji na różne sytuacje może pomóc zrozumieć, w jakich momentach pojawia się potrzeba kontroli. To także doskonały sposób na zauważenie schematów emocjonalnych i pracę nad nimi.
• Ćwiczenie uważności: Regularne praktyki mindfulness, takie jak medytacja uważności, mogą pomóc w obserwowaniu swoich myśli i uczuć bez konieczności ich oceniania lub kontrolowania. To pozwala na lepsze radzenie sobie z natłokiem myśli i zmniejszenie impulsu do kontrolowania wszystkiego dookoła.
• Techniki oddychania: Gdy tylko poczujesz, że twoja potrzeba kontroli się nasila, spróbuj głębokich ćwiczeń oddechowych. Głębokie, rytmiczne oddychanie może pomóc zredukować natychmiastowy stres i napięcie, dając więcej przestrzeni na refleksję zanim podejmiesz działanie.
• Ekspozycja na zachowania niekontrolowane: Stopniowo wystawiaj siebie na sytuacje, które są poza twoją kontrolą, zaczynając od tych mniej stresujących. Na przykład, pozwól komuś innemu zdecydować o planach na wieczór lub zignoruj drobne nieporządki w domu. To może pomóc w zmniejszeniu lęku związanego z brakiem kontroli
• Praktykuj wdzięczność: Codzienne zapisywanie trzech rzeczy, za które jesteś wdzięczny, może przesunąć twoje skupienie z potrzeby kontroli na akceptację i docenianie tego, co już jest obecne w twoim życiu.
• Wyłapuj momenty, w których pojawia się potrzeba kontroli: Gdy zauważysz, że twoja potrzeba kontroli się nasila, celowo zatrzymaj się i zadaj sobie pytanie: czy kontrolowanie danej sytuacji jest rzeczywiście konieczne, czy można po prostu pozwolić rzeczom potoczyć się swoim torem.